طوطیها، مخصوصاً طوطیهای بزرگ مثل ماکائو و کاکاتو، معمولاً زیاد دستشویی میکنند. با کمی تلاش میتوانید دستشویی رفتن را به طوطیتان آموزش دهید. فقط باید یک واژه دستوری و یک محل برای دستشویی کردنشان انتخاب کنید و با تشویقی و تحسین کردن، آنها را به رفتار خوب ترغیب کنید. به هیچعنوان نباید آنها تنبیه کنید یا با آنها بد حرف بزنید. این کار فقط استرسشان را بالا میبرد.
بخش ۱: مشخص کردن دستور
۱. به رفتار طبیعی طوطیتان دقت کنید. برای اموزش دستشویی رفتن به طوطی، باید به رفتارهای طبیعی او موقع دستشویی کردن دقت کنید. همچنین باید ببینید که طوطیتان چند وقت یکبار این کار را انجام میدهد. به این ترتیب، میفهمید که چطور، چه زمان و چند وقت یکبار باید طوطیتان را به دستشویی ببرید.
- بیشتر طوطیها وقتی میخواهند برای دستشویی کردن آماده شوند، کمی چمباتمه میزنند و دمشان را بالا میبرند. به طوطیتان دقت کنید تا بفهمید موقع دستشویی کردن دقیقاً چه رفتاری از خود نشان میدهد.
- همچنین باید ببینید طوطیتان چند وقت یکبار دستشویی میکند. طوطیها ممکن است هر ۱۵ دقیقه یک بار این کار را انجام دهند.
۲. یک واژهی دستوری انتخاب کنید. باید دستوری را انتخاب کنید که طوطی را به این کار تشویق کند. دستوری راحت مثل «پیپی کن» یا «دستشویی کن» را انتخاب کنید. ۳. یک محل برای دستشویی کردنشان انتخاب کنید. باید محلی را داخل قفس طوطیتان برای دستشویی کردنش مشخص کنید. بیشتر افراد از یک سطل زباله استفاده میکنند یا یک دستمال حولهای یا روزنامه در یک قسمت خاص از قفس برای این منظور میگذارند. میتوانید از بشقابهای کاغذی هم استفاده کنید. فقط دقت کنید که محلی را انتخاب کنید که طوطی به راحتی به آن دسترسی داشته باشد.
بخش ۲: تشویق کردن رفتار مثبت
۱. وقتی طوطیتان نیاز به دستشویی داشت او را به محل موردنظر ببرید. وقتی پرندهتان بیرون از قفس است، حواستان به او باشد. رفتارهای طبیعیای که میتوانست نشانهی نیاز به دستشویی رفتن باشد را به خاطر داشته باشید. اگر آن رفتارها را در او مشاهده کردید، رفتارهایی مثل تکان دادن دُم، بلافاصله پرنده را به محل دستشویی ببرید.
- درابتدا باید از دستور «بیا بالا» استفاده کنید که پرندهتان روی دست یا انگشتتان بیاید. بعد، پرنده را به محل دستشویی ببرید و او را آنجا نگه دارید تا دستشوییاش را بکند.
۲. وقتی طوطیتان شروع به دستشویی کردن کرد، واژهی دستوری را به زبان آورید. به دقت حواستان به طوطیتان باشد. وقتی شروع به دستشویی کرد، واژهی دستوری را به زبان بیاورید. این کار باعث میشود پرنده بتواند بین این دو ارتباط معنایی ایجاد کند. میفهمد که برای دستشویی کردن باید به محل دستشویی برود.
- بعضیها از دستوراتی مثل «زود باش» یا «بجنب» برای زمانی که پرنده دستشویی کردن را طول میدهد، استفاده میکنند. مثلاً اگر طوطیتان مدتی است در محل دستشویی ایستاده است، میتوانید این جملهها را به زبان بیاورید و وقتی که طوطیتان دستشوییاش را کرد، به او تشویقی بدهید.
۳. به رفتار درست او جایزه بدهید. هر بار که پرندهتان به محل دستشوییاش میرود، به او جایزه بدهید. طوطیها خیلی عالی به تکنیک تشویقی مثبت واکنش میدهند. یک تشویقی به او بدهید و تحسینش کنید که به محل درست رفته است. برای جایزه دادن به این رفتار درستش، یک نوع تشویقی خاص را انتخاب کنید تا پرندهتان برای چه رفتاری دارد جایزه میگیرد.
- همچنین میتوانید با چند دقیقه در روز آزاد کردن پرنده از قفس به او جایزه بدهید. بعد دوباره او را به قفس برگردانید تا دفعهی بعدی که برای دستشویی به محل درست برود.
۴. هر چند بار که لازم بود طوطیتان را به محل دستشویی ببرید. چه طوطیتان بیرون قفس باشد و چه داخل قفس، بهدقت مراقب او باشید. بهمحض اینکه شروع به خارج کردن مدفوع کرد، او را به محل درنظرگرفتهشده برای دستشوییاش ببرید. اینکار را چند هفته ادامه دهید تا اینکه کمکم پرندهتان بفهمد که کجا باید دستشویی کند. همیشه اول واژهی دستوری را به زبان آورید و وقتی پرندهتان در جای درست دستشویی کرد به او تشویقی بدهید.
- صبور باشید. مطمئناً سخت و وقتگیر است که بخواهید هر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه یک بار پرندهتان را به محل دستشوییاش ببرید اما مطمئن باشید که بالاخره این رفتار را یاد خواهد گرفت و در آینده به نفعتان خواهد بود.
بخش ۳: جلوگیری از اشتباهات رایج
۱. آموزش یک طوطی جدید را نباید زود شروع کنید. اگر تازه یک طوطی را به خانه آوردهاید، قبل از شروع آموزش باید کمی به او زمان بدهید تا خودش را با محیط جدید وفق دهد. آموزش دستشویی یا هر آموزش دیگر اگر زود شروع شود میتواند برای پرنده خستهکننده باشد. وقتی پرندهتان آرام شد و توانستید با او رابطهی دوستی برقرار کنید، میتوانید آموزش را شروع کنید.
- اینکه پرندهتان تا قبل از شروع آموزش به چه مدت زمان برای ریلکس شدن نیاز دارد به خلقوخوی پرندهتان بستگی دارد. بعضی پرندهها زود و بعضی دیر با محیط جدید اخت میشوند.
۲. انتظاراتتان باید واقعبینانه باشد. نمیتوانید از یک پرنده انتظار داشته باشید که سریع یاد بگیرد. آموزش دستشویی به طوطیتان نیازمند صبر و پیگیری است. حتا اگر پرندهتان دستشویی رفتن را یاد بگیرد، باید این انتظار را داشته باشید که هرازگاهی اشتباهی دستشویی کند. همهی این انتظارات را در نظر داشته باشید تا موقع آموزش پرندهتان عصبانی یا خسته نشوید. ۳. هیچوقت طوطیتان را نزنید یا تنبیهش نکنید. تنبیه یا کتک زدن طوطیتان باعث نخواهد شد که سریعتر یاد بگیرد. درواقع، این کار فقط استرس او را بیشتر میکند و استرس زیاد میتواند منجر به مشکلات رفتاری در پرندهتان شود. حتا اگر پرندهتان مطابق میل شما رفتار نکرد، هیچوقت نباید او را تنبیه بدنی کنید.
پرسش و پاسخ
اگر بخواهم از ظرف مخصوص دستشویی پرندهها استفاده کنم، برای داخل آن چه موادی بهتر است؟ روزنامه یا خاکاره از هر چیزی بهتر است. روزنامهها را میتوانید صاف داخل آن پهن کنید یا بهصورت نواری پارهپارهاش کنید. چهجور جایی را باید برای دستشویی در نظر بگیریم؟ یک سطل آشغال خیلی مناسب است اما میتوانید چیزهای دیگر را هم امتحان کنید. آیا مرغعشقها هم میتوانند این را یاد بگیرند؟ بله. مرغعشقها هم آموزشپذیرند. آنها پرندههای خیلی باهوشی هستند و درواقع یک نوع طوطی با نژاد کوچکترند. ماکائوی من یاد نمیگیرد. چکار میتوانم بکنم؟ باید به تلاشتان ادامه بدهید. میتوانید از متخصصهای این زمینه هم کمک بگیرید. اگر قفس پرنده جای کافی برای دستشویی نداشت چه؟ تنها کاری که لازم است بکنید این است که بسترهای مخصوصی را در یک قسمت مشخص از قفس پهن کنید که جای زیادی نخواهد گرفت. اگر قفس پرندهتان خیلی کوچک است، بهتر است به فکر باشید و قفسش را بزرگتر کنید. آیا این را میتوانم به قناری هم آموزش بدهیم؟ به احتمال زیاد نه اما میتوانید امتحان کنید. قناریها نسبت به طوطیها کمهوشترند، به همین دلیل ممکن است آموزش چنین چیزهایی به آنها زمان زیادی ببرد. آیا این روش را میتوانیم برای طوطی خاکستری آفریقایی هم استفاده کنیم؟ بله. این روش برای ماکائو، طوطیعشق، کانور، عروسهلندی و حتا مرغعشق مناسب است.
نکات
- یادتان باشد وقتی طوطیتان بیرون از قفس است، همیشه یک سطل زبالهی دم دستتان باشد.